Zoals zo vaak worden die werkjes op dat moment interessanter dan het eigenlijke grotere werk op de ezel. Soms lukt deze handeling niet en wordt dat stukje karton de voedingsbodem voor een ander en beter werk. Kortom, er is dan nog werk aan. In dit geval dus niet. Ik stop en het is af. Ik hoef er niet verder aan te sleutelen. Het kartonnetje zelf is tamelijk oud. Er staan bovenaan kennelijk letters op die ik niet heb geschilderd, maar wel hetzelfde donkerrood hebben als het onderwerp. Ik vermoed dat het afkomstig is van een Dumont kunstkalender, namelijk de achterkant.
Het fabeldier heeft een zekere eenvoud en het is kleurrijk. Mensen die thuis zijn in de geschiedenis van de schilderkunst zien dat het beïnvloed is door de COBRA-stijl. Het is naïeve, kinderachtige, kleurrijke, fabelachtige figuratie, … Hoe is het tot stand gekomen? Niet door er lang over na te denken of gevoed door een droom. Eigenlijk is het idee: er hangt nog teveel verf aan mijn penseel om het af te vegen of het finaal in de white-spirit te steken; neen, ik veeg de laatste restjes verf uit op een oud kartonnetje. Het is als het ware een soort van ‘ik wil mijn verf niet verspillen-onderneming.’ Ik en mijn brein (de rede?) weten niet wat we aan het doen zijn. Het ontstaat gewoon. Het grote oog is een veel voorkomend en oud thema. De driehoekjes die misschien een bek, een mond, de tanden van een draak, de muil van een hond, voorstellen zijn een recenter, terugkerend kenmerk. De driehoekjes op het oog: zijn dat oren? Of is het een tweede vogelachtige snavel? Ook een terugkerend thema trouwens. Het feit dat het maar drie poten heeft, is ook interessant. Zoals eerder aangehaald, bestaat er een mythisch Scandinavisch fabeldier- het hellepaard – dat pre-COBRA kunstenaars gebruikt hebben als naam voor een periodiek tijdschrift. Wat wel zeker is, is dat ik niet van tevoren en bewust gedacht heb: ik ga een hellepaard schilderen. Neen, het is veel onnozeler: ik steek mijn penselen seffens pas in de glazen pot met white-spirit. Van tevoren iets bedacht? Neen. Het ontstaat. Lukt dat altijd? Neen. De kans is natuurlijk wel reëel dat ik ooit in een boek met COBRA reproducties dat Hellesten-ding heb gezien of opgemerkt.
Is het een typische Toon de Clerck? Iemand die het voordeel heeft niet volgens de academische, klassieke school te kunnen tekenen? Of is dat toch een nadeel? Toon heeft wel kennis van outsiderart, kindertekeningen, COBRA, … en de geschiedenis van kunst in het algemeen.
(1)Voetnoot: ‘spontaan’ betekent dat ‘het ontstaan gewoon’ of ‘er is niet over nagedacht?’ Als we de rede uitschakelen krijgen we dan sowieso waanzin? Is spontaan altijd synoniem van onbewust? Is dit expressie? Of gewoon na-aperij?
Helhesten is de titel van een tijdschrift uitgegeven door de Deense experimentelen van maart 1941 tot november 1944, voor het eerste nummer verzorgde Henry Heerup de omslag, een afbeelding van zo’n hellepaard.